Projekty w ramach RPO Województwa Łódzkiego

• Przejrzysta Strefa Badań i Innowacji - Rozszerzenie obszaru działalności badawczej Instytutu Bezpieczeństwa MORATEX

Od początku kwietnia 2018 rusza największe przedsięwzięcie w historii Instytutu Technologii Bezpieczeństwa MORATEX. To projekt "Przejrzysta Strefa Badań i Innowacji - Rozszerzenie obszaru działalności badawczej Instytutu Bezpieczeństwa MORATEX", akronim PSI. Jest on realizowany na podstawie umowy nr RPLD.01.01.00-10-0001/17-00 o dofinansowanie z Funduszy Europejskich, podpisanej przez Instytucję Pośredniczącą (Województwo Łódzkie – Centrum Obsługi Przedsiębiorcy) oraz instytut MORATEX.
Głównym celem projektu jest zwiększenie zakresu i zasięgu współpracy B+R, opartej o aspekty gospodarczego wykorzystania jej efektów poprzez zintensyfikowanie działalności B+R instytutu oraz uzyskanie nowych kompetencji ukierunkowanych na badania ergonomii oraz projektowania technikami niekonwencjonalnymi zaawansowanych technologicznie włókienniczych wyrobów specjalnych stanowiących jeden z potencjałów endogennych województwa łódzkiego.
Cele szczegółowe są następujące:
1. Wniesienie znaczącego i kreatywnego wkładu, w ujęciu komercyjnym, w rozwój regionu poprzez: a. utworzenie dwóch nowych wysokospecjalistycznych laboratoriów badawczych: oceny komfortu użytkowania zaawansowanych technologicznie włókienniczych wyrobów specjalnych (w tym typu PPE), projektowania i oceny innowacyjnych kompozytów włókienniczych oraz symulacji konstrukcji wyrobów włókienniczych przy zastosowaniu nieszablonowych narzędzi symulacyjnych (w tym VR) poprzez inwestycje w infrastrukturę badawczą oraz techniczną ITB „MORATEX”; b. wdrożenie i akredytacja nowoczesnych procedur badawczych z zakresu subiektywnej i obiektywnej oceny ergonomii i konstrukcji zaawansowanych włókienniczych wyrobów specjalnych (w tym typu PPE) oraz kompozytów włókienniczych.
2. Dzięki utworzeniu dwóch nowych laboratoriów badawczych, w oparciu o inwestycje w infrastrukturę techniczną i badawczą instytutu, stanowiących synergiczne dopełnienie obecnej infrastruktury badawczej Instytutu - uzyskanie nowych kompetencji projektowych w zakresie projektowania technikami symulacyjnymi, oceny nowych rozwiązań konstrukcyjnych z obszaru włókienniczych wyrobów specjalnych (w tym typu PPE), nowoczesnych włókienniczych kompozytów balistycznych oraz konstrukcyjnych, co wpłynie na podniesienie, jakości eksperymentalnych badań i prac rozwojowych oraz wygenerowanie nowych zasobów wiedzy, o charakterze przełomowym, w zakresie objętym przyszłymi programem prac badawczo-rozwojowych, które będą realizowane w oparciu o pozyskaną infrastrukturę badawczą.
3. Wdrożenie obszarów projektowych związanych z: 1) ekodesign’em oraz redesign’em, zwłaszcza powiązanych z recyklingiem materiałów i wyrobów włókienniczych, 2) integracją systemów tekstronicznych w struktury włóknistych kompozytów, 3) technologiami VR (wirtualnej rzeczywistości) powiązanymi z obszarem projektowania, weryfikacji i walidacji włókienniczych środków ochrony indywidualnej.
4. Zwiększenie zakresu i zasięgu współpracy regionalnej, międzyregionalnej oraz międzynarodowej pomiędzy przedsiębiorcami, instytucjami naukowymi w ramach Centrów naukowych i Centrów naukowo przemysłowych oraz poza nimi przy wykorzystaniu powstałej infrastruktury badawczej i wypracowanych kompetencji.
5. Zdynamizowanie wykorzystania, w ujęciu naukowym i utylitarnym, na rzecz długookresowego wzrostu i zrównoważonego oraz stabilnego rozwoju uzyskanych produktów i rezultatów projektu realizowanych w ramach planowanego programu badawczego.
6. Zdynamizowanie aktywności Instytutu w komercjalizacji rezultatów prac B+R z znaczącym wzrostem zaangażowania kadry naukowej w jakościowym transferze dokonań projektowych do celów przemysłowych i utylitarnych, jako wynik jakościowych badań naukowych i prac rozwojowych realizowanych w Instytucie.

Planowane efekty Projektu to przede wszystkim utworzenie dwóch wysokospecjalistycznych laboratoriów badawczych o znacząco indywidualnym charakterze i gospodarczym znaczeniu zarówno w regionie, jak i w ujęciu międzyregionalnym oraz międzynarodowym:
• ERGOSecurity - oceny komfortu użytkowania zaawansowanych technologicznie włókienniczych wyrobów specjalnych,
• CompositeLab - projektowania i oceny innowacyjnych kompozytów włókienniczych i symulacji konstrukcji wyrobów włókienniczych.

Zakłada się także synergiczne doposażenie i modernizację istniejących laboratoriów (Laboratorium Badań Metrologicznych, Laboratorium Badań Balistycznych oraz Laboratorium Badań Chemicznych) w infrastrukturę badawczą wspomagającą procesy badawcze, kompatybilną ocenę bezpieczeństwa, ergonomii oraz projektowanie zaawansowanych technologicznie, konstrukcyjnie i materiałowo rozwiązań o potencjalnej późniejszej aplikacji w obszarze wyrobów ochronnych, odzieży specjalnej i materiałów kompozytowych. Inwestycja stanowić będzie synergiczne dopełnienie infrastruktury badawczej już istniejącej w Instytucie.

Okres realizacji projektu PSI ustalono na ponad dwa lata, tj. od 1 kwietnia 2018 do 31 lipca 2020.

Wartość projektu wynosi 20 126 512,16 zł, a wkład Funduszy Europejskich to 11 246 538,99 zł. Dziękujemy!

Projekty w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój

• Opracowanie technologii jednoetapowego formowania hybrydowych płyt balistycznych o znacząco zwiększonych aspektach bezpieczeństwa użytkowania

Z początkiem roku 2018 rozpoczęliśmy prace zaplanowane w ramach projektu "Opracowanie technologii jednoetapowego formowania hybrydowych płyt balistycznych o znacząco zwiększonych aspektach bezpieczeństwa użytkowania". Projekt nosi akronim STEP i jest realizowany na podstawie umowy nr POIR.04.01.02-00-0028/17-00 o dofinansowanie z Funduszy Europejskich, podpisanej przez Instytucję Pośredniczącą (NCBiR) oraz Konsorcjum naukowo-przemysłowe.

Liderem Konsorcjum jest Instytut Technologii Bezpieczeństwa "MORATEX". Partnerami przemysłowymi zostały firmy LUBAWA S.A. oraz MIRANDA Sp. z o. o., zaś Partnerem naukowym Wydział Technologii Materiałowych i Wzornictwa Tekstyliów Politechniki Łódzkiej.

Cel projektu to dostarczenie innowacyjnego rozwiązania w zakresie opracowania technologii wytwarzania anatomicznie dopasowanych hybrydowych płyt balistycznych z materiałów włóknistych, w tym modyfikowanych, o różnych parametrach przetwórczych, w jednoetapowym procesie formowania termicznego.
Ścieżka projektowa będzie realizowania w trzech obszarach:
1. modelowania kształtu płyt balistycznych minimalizujących fizjologiczne skutki udaru – obszar produktowy (koncepcja formy produktowej);
2. zapewnienia trwałego połączenia włóknistych materiałów balistycznych charakteryzujących się różnymi parametrami przetwórczymi odpowiedzialnymi za docelowe właściwości użytkowe, w jednoetapowym procesie (obszar procesowy), m. in. poprzez:
   • opracowanie typoszeregów nano- lub mikrowarstw na powierzchni włóknistych materiałów balistycznych (interwarstw) lub/i jednorodnych kompozytów balistycznych, pozwalających na trwałe łączenia różnych materiałów włóknistych oraz formowanie różnorodnych włóknistych kompozycji hybrydowych,
   • zaprojektowanie i wytworzenie demonstracyjnej linii technologicznej umożliwiającej wytwarzanie hybrydowych płyt balistycznych z włóknistych materiałów balistycznych o różnych parametrach przetwórczych, w jednoetapowym procesie formowania termicznego.
3. screeningu surowcowego (obszar surowcowy), polegającej na wytypowaniu włóknistych materiałów balistycznych.

Planowane efekty Projektu obejmą m.in.
Efekty społeczne: Należy spodziewać się, że wprowadzenie kolejnych udoskonaleń w zakresie wyrobów balistycznych będzie pozytywnie wpływało na poprawę bezpieczeństwa zarówno funkcjonariuszy, jak i odczucie bezpieczeństwa społecznego (efekt: czuję się chroniony – częściej i efektywniej reaguję; obserwują efektywną reakcję – mam większe poczucie bezpieczeństwa. Analiza efektu BABT w warunkach symulowanych pozwoli na opracowanie wytycznych w zakresie konstrukcji wkładów balistycznych opartych o materiały opracowane w projekcie, które obniżą ryzyko poważnych uszkodzeń narządów wewnętrznych użytkowników końcowych. Wdrożenie do praktyki przemysłowej wiedzy wypracowanej w czasie oceny efektu BABT oraz wytycznych w zakresie konstrukcji osłon osobistych pozwoli na efektywne niwelowanie ryzyka urazów narządów wewnętrznych użytkownika końcowego.
Komercjalizacja proponowanego w projekcie rozwiązania przyczyni się do zwiększenia konkurencyjności polskich przedsiębiorstw, co przyniesie z pewnością wzrost zatrudnienia oraz poszukiwanie przez przedsiębiorstwa osób posiadających kwalifikacje z zakresu tzw. wysokich technologii.
Efekty środowiskowe: Zakłada się, że opracowane technologie będą co najmniej neutralne dla środowiska naturalnego. Zgodnie z założeniami projektu zostanie ograniczone zużycie surowców (obniżenie masy wyrobu) oraz, ewentualnie, zmniejszone zużycie energii w procesie wytwarzania kompozytów.
Efekty niemierzalne:

1. zwiększenie aktywności współpracy ponadregionalnej pomiędzy jednostkami naukowymi a przedsiębiorcą uczestniczącymi w projekcie,
2. zdynamizowanie wymiany oraz rozszerzenie wiedzy, dobrych praktyk laboratoryjnych i badawczych pomiędzy Partnerami projektu,
3. zwiększenie stopienia innowacyjności przedsiębiorstwa, biorącego udział w projekcie,
4. poszerzenie wiedzy teoretycznej oraz praktycznej osób uczestniczących w projekcie w zakresie projektowania innowacyjnych wyrobów balistycznych,
5. nowe zasoby wiedzy w zakresie projektowania nowoczesnych rozwiązań materiałowych i konstrukcyjnych, w tym także w zakresie oceny zagrożeń wynikających z efektu BABT.

Okres realizacji projektu STEP ustalono na pełne trzy lata, tj. od 1 stycznia 2018 do 31 grudnia 2020.

Wartość projektu wynosi 2 396 237,55 zł, a wkład Funduszy Europejskich to 1 957 763,55 zł. Dziękujemy!

Projekty badawcze

• Projekt badawczy nr N N508 629940: Badania nad funkcjonalizacją materiałów balistycznych

Projekt finansowany przez Narodowe Centrum Nauki

Celem projektu jest opracowanie metod funkcjonalizacji włókienniczych materiałów balistycznych do potencjalnego zastosowania w projektowaniu osobistych osłon balistycznych, głównie w aspekcie zwiększenia ich użyteczności oraz bezpieczeństwa.


• Projekt badawczy nr 177228: Hemostatyczny, resorbowalny opatrunek z polimerów naturalnych

Projekt badawczy finansowany przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach Programu Badań Stosowanych

Projekty rozwojowe

• Projekt rozwojowy nr DOB-BIO6/19/98/2014: Zestaw opatrunkowy zabezpieczający urazy powstałe w trakcie pełnienia obowiązków służbowych przez służby mundurowe.

Projekt rozwojowy finansowany przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach Programu Badań na Rzecz Obronności i Bezpieczeństwa Państwa.


• Projekt rozwojowy nr DOBR-BIO4/045/13067/2013 "Indywidualizacja konstrukcji wielofunkcyjnych kamizelek balistycznych skrytego noszenia". Akronim "Secret".

Projekt rozwojowy finansowany przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach Programu Badań na Rzecz Obronności i Bezpieczeństwa Państwa W RAMACH KONKURSU NR 4/2013

Projekt relaizowany jest w następującym składzie:



	Skład konsorcjum SECRET	Informacja o partnerach	Kontakt
1.	KORDYNATOR PROJEKTU Instytut Technologii Bezpieczeństwa "MORATEX", Łódź	O Instytucie	Kierownik projektu mgr inż. Grażyna Grabowska ggrabowska@moratex.eu 42 630-06-28
2.	Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa	http://www.ciop.pl	Kierownik merytoryczny mgr inż. Krzysztof Łężak krlez@ciop.lodz.pl 42 648-02-38
3.	Przedsiębiorstwo Sprzętu Ochronnego MASKPOL SA, Konieczki	http://www.maskpol.com.pl	Kierownik merytoryczny mgr inż. Ewelina Knopik ewelina.knopik@maskpol.com.pl 34 310-94-32; GSM: 602490655
4.	Wyższa Szkoła Policji, Szczytno	http://www.wspol.edu.pl/	Kierownik merytoryczny dr Piotr Łuka p.luka@wspol.edu.pl 89 621- 59-70; 89 621-59-21
5.	Wojskowy Instytut Techniczny Uzbrojenia, Zielonka	http://www.witu.mil.pl	Kierownik merytoryczny Wiesław Stępniak witu11@witu.mil.pl 22 76-14- 480



TERMIN REALIZACJI PROJEKTU:
- data rozpoczęcia: 23.12.2013
- data zakończenia: 22.09.2016

CZAS REALIZACJI projektu: 33 miesiące

CAŁKOWITY KOSZT REALIZACJI PROJEKTU: 4 133 975 zł

GŁÓWNY CEL PROJEKTU
Opracowanie procedury indywidualizacji konstrukcji kamizelki balistycznej skrytego noszenia (KBSN) z wykorzystaniem metodyki bezdotykowych pomiarów antropometrycznych z zastosowaniem skanera 3D.

CELE SZCZEGÓŁOWE
- Opracowanie /procesu technologii wykonania konstrukcji kamizelki KBSN na potrzeby indywidualnego użytkownika, w oparciu o technikę skanowania obrazów trójwymiarowych (3D)
- Opracowanie procedury zabezpieczania zarejestrowanych danych osobowych osób poddanych pomiarom skanerem 3D, zgodnie z polityką ochrony prywatności danych
- Opracowanie KBSN z wykorzystaniem najnowszych materiałów i technologii włókienniczych, uwzględniających materiały przemiany fazowej (PCM), których przeznaczeniem jest podwyższenie komfortu termicznego użytkownika
- Weryfikacja i walidacja założeń materiałowych i konstrukcyjnych


• Projekt rozwojowy nr O ROB 0020 01: Opracowanie technologii namiotu do ujawniania śladów parami estru kwasu cyjanoakrylowego

Projekt rozwojowy finansowany przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach Programu Badań na Rzecz Obronności i Bezpieczeństwa Państwa


• Projekt rozwojowy nr O ROB 0013 01: Optymalizacja procedur, dyslokacji baz i doskonalenie rozwiązań technicznych sprzętu stosowanego przez polskie służby ratownicze w zakresie przeciwdziałania zagrożeniom naturalnym ze szczególnym uwzględnieniem powodzi (rękawy przeciwpowodziowe)

Projekt rozwojowy finansowany przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach Programu Badań na Rzecz Obronności i Bezpieczeństwa Państwa


• Projekt rozwojowy nr O ROB 0014 01: Nowoczesne ochrony osobiste służb ratowniczych KSRG w oparciu o potrzeby użytkowników końcowych

Projekt rozwojowy finansowany przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach Programu Badań na Rzecz Obronności i Bezpieczeństwa Państwa


• Projekt rozwojowy nr O ROB 0012 02: Nowoczesna, trudnopalna i ergonomiczna kamizelka balistyczna skrytego noszenia

Projekt rozwojowy finansowany przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach Programu Badań na Rzecz Obronności i Bezpieczeństwa Państwa


• Projekt rozwojowy nr O ROB 0001 001: Wypracowanie nowoczesnej, trudnopalnej kamizelki z kompozytów włóknistych i polietylenowych z zastosowaniem pełnych 3D płyt twardych z uwzględnieniem ochrony przed nowoczesnymi pociskami pola walki

Projekt rozwojowy finansowany przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach Programu Badań na Rzecz Obronności i Bezpieczeństwa Państwa


• Projekt rozwojowy nr O ROB 0007 002: Badanie prędkości pocisków o niskiej energii

Projekt rozwojowy finansowany przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach Programu Badań na Rzecz Obronności i Bezpieczeństwa Państwa


• Projekt rozwojowy nr O ROB 0036 001: Zintegrowany modułowy hełm balistyczny dla Indywidualnych Systemów Walki TYTAN

Projekt rozwojowy finansowany przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach Programu Badań na Rzecz Obronności i Bezpieczeństwa Państwa

Projekty w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007 – 2013

• Projekt rozwojowy nr WND-01.03.01-00-006/08 Barierowe materiały nowej generacji, chroniące człowieka przed szkodliwym działaniem środowiska

Projekt jest realizowany w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, lata 2007-2013, Priorytet 1. Badania i rozwój nowoczesnych technologii, Działanie 1.3 Wsparcie projektów B+R na rzecz przedsiębiorców realizowanych przez jednostki naukowe, Poddziałanie 1.3.1 Projekty rozwojowe.


• Projekt nr WND-POIG.01.03.02-10-015/08: Dofinansowanie kosztów związanych z uzyskaniem w Polsce i za granicą ochrony własności przemysłowej powstałej w wyniku własnych prac badawczo – rozwojowych

Projekt jest realizowany w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, lata 2007-2013, Priorytet 1. Badania i rozwój nowoczesnych technologii, Działanie 1.3 Wsparcie projektów B+R na rzecz przedsiębiorców realizowanych przez jednostki naukowe, Poddziałanie 1.3.2 Wsparcie ochrony prawnej własności przemysłowej tworzonej w jednostkach naukowych w wyniku prac B+R.


• Projekt rozwojowy nr WND-POIG.01.03.01-00-060/08 Inteligentne pancerze pasywne z zastosowaniem cieczy reologicznych ze strukturami nano.

Projekt jest realizowany w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, lata 2007-2013, Priorytet 1. Badania i rozwój nowoczesnych technologii, Działanie 1.3 Wsparcie projektów B+R na rzecz przedsiębiorców realizowanych przez jednostki naukowe, Poddziałanie 1.3.1 Projekty rozwojowe.


• Projekt badawczy nr WND-POIG.01.01.01-00-005/09 Nowoczesne technologie dla włókiennictwa. Szansa dla Polski.

Projekt jest realizowany w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, lata 2007-2013, Priorytet 1. Badania i rozwój nowoczesnych technologii, Działanie 1.1 Wsparcie badań naukowych dla budowy gospodarki opartej na wiedzy, Poddziałanie 1.1.1 Projekty badawcze z wykorzystaniem metody foresight.

Projekty w ramach VII Programu Ramowego UE (FP7)

Projekt nr 284996 "Demining tool-BOX for humanitarian clearing of large scale area from anti-personal landmines and cluster munitions"

Topic: FP7 Topic SEC-2011-1.3-3 "Comprehensive toolbox for humanitarian clearing of large civil areas from anti-personal landmines and cluster munitions"

Projekt D-BOX podejmuje palącą kwestię eliminacji min przeciwpiechotnych i amunicji kasetowej pozostałych po konfliktach zbrojnych. Zostanie to osiągnięte poprzez opracowanie innowacyjnych rozwiązań, które będą łączone oraz integrowane w kompleksowy zestaw narzędzi, zapewniający użytkownikom końcowym najlepsze narzędzia, metody i procedury. Ten "inteligentny" zestaw narzędzi może być wykorzystywany podczas wszystkich czynności rozminowywania (od przygotowania misji aż po likwidację min, w tym informowanie opinii publicznej i interesariuszy). Umożliwi operatorom i użytkownikom końcowym wyszukanie najbardziej optymalnego rozwiązania w aspekcie ekonomiki, łatwości użycia do zdefiniowanego zadania na różnych etapach rozminowywania oraz dostosowania go do różnych scenariuszy i warunków.

Projekt dofinansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

"Policy Learning to Unlock Skills in the TEXtile sector" - PLUSTEX

Województwo Łódzkie – Urząd Marszałkowski w Łodzi, zostało partnerem w międzynarodowym projekcie pn. "Policy Learning to Unlock Skills in the TEXtile sector" - PLUSTEX, realizowanym w ramach Programu INTERREG IVC. Projekt ma na celu wsparcie podmiotów i instytucji publicznych promujących nową koncepcję sektora tekstylnego, wymianę najlepszych praktyk w zakresie narzędzi polityki, metod produkcji i różnicowania produktów mających na celu zaspokajanie wysokich potrzeb rynku oraz wzmacnianie efektywności oddziaływania publicznego na sektor tekstylny. Spodziewanym efektem projektu jest dostarczenie skutecznych narzędzi dla administracji publicznej w regionach z obecnym sektorem tekstylnym w celu:

• zwiększania wpływu badań nad innowacyjnością,
• poprawą jakości szkolenia kadry młodych kreatorów,
• stymulowania przedsiębiorczości i kreatywności,
• projektowania innowacyjnych usług dla biznesu.

1. Miasto Prato (Włochy) – lider projektu
2. Lille Metropole (Francja)
3. Fundacja Muzeum Tekstylnego Prato (Włochy)
4. Agencja Rozwoju Regionalnego i Ekonomicznego Vratsa (Bułgaria)
5. Województwo Łódzkie
6. Regionalny Park Naukowy KTU (Litwa)
7. Uniwersytet w Southampton (Wielka Brytania)
8. Stowarzyszenie Sieci Biznesu Okręgu Pannon (Węgry)
9. Stowarzyszenie Miast Vale do Ave – AMAVE (Portugalia)

1. Akademia Sztuk Pięknych im. Władysława Strzemińskiego w Łodzi;
2. Politechnika Łódzka / Wydział Technologii Materiałowych i Wzornictwa Tekstyliów;
3. Instytut Technologii Bezpieczeństwa "MORATEX";
4. Fundacja Rozwoju Przedsiębiorczości;
5. Centrum Badań i Innowacji Pro – Akademia

• Przedsiębiorczość młodych oraz innowacyjne modele biznesowe,
• Inkubator w sektorze T&C ( tekstylia i odzież),
• MŚP w sektorze T&C – klastry oraz internacjonalizacja,
• Produkty niszowe i wysoko zaawansowane technologicznie w branży włókienniczej,
• Eko – innowacje i społeczna odpowiedzialność w sektorze przemysłu T&C,
• Eko – innowacje w produkcji rynkowej.

Termomodernizacja budynków Instytutu Technologii Bezpieczeństwa „MORATEX” w Łodzi

• 258.840 zł pożyczka z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Łodzi

• docieplenie stropodachu wentylowanego budynku środkowego wełną mineralną o grubości 20 cm;
• ocieplenie ścian zewnętrznych budynku płytami styropianowymi o grubości 12 cm, metodą lekko-mokrą;
• wymianę drzwi zewnętrznych w ilości – 2 szt.
• remont dachów trzech budynków – krycie papą termozgrzewalną, wymiana obróbek blacharskich i instalacji odgromowej.